Του Karl W. Smith
Οι δημοσκοπικές επιδόσεις του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είναι ζοφερές για τον ίδιο. Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος του Νοεμβρίου, ωστόσο, σε τουλάχιστον ένα ζήτημα το πολιτικό “στρατόπεδό” του μπορεί να σαλπίσει ήδη την νίκη: η εποχή του ελεύθερου εμπορίου, το οποίο ήδη έπνεε τα λοίσθια, έχει επισήμως τελειώσει. Αντικαταστάθηκε από μια νέα βιομηχανική πολιτική του τύπου “Πρώτα η Αμερική”, την οποία έχει ήδη υιοθετήσει ακόμη και ο Δημοκρατικός αντίπαλος του Τραμπ, τέως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.
Η εκστρατεία του Μπάιντεν μετατοπίζει την οικονομική της εστίαση από τις “πράσινες θέσεις εργασίας” στην “αντιστροφή του ρεύματος του offshoring”. Από άποψη πολιτικής τακτικής, η πρόταση βασίζεται στη (σχετική) ισχύ του Τραμπ στο πεδίο της οικονομίας.
Από άποψη πολιτικής ουσίας, ωστόσο, ο Μπάιντεν συνεχίζει την εγκατάλειψη του οικονομικού αφηγήματος πάνω στο οποίο στηρίχτηκαν οι κεντρώοι Δημοκρατικοί από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα.
Το βασικό αφήγημα των τελευταίων ήταν ότι το offshhoring και η αποβιομηχάνιση ήταν αναπόφευκτα φαινόμενο και το σημαντικό ήταν να εκπαιδεύσει κανείς τους Αμερικανούς για τις θέσεις εργασίας του 21ου αιώνα.
Στροφή ουσίας
Πράγματι, μέχρι πολύ πρόσφατα οι οικονομολόγοι που υπηρέτησαν τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ υπό Δημοκρατικούς προέδρους ισχυρίζονταν ότι η ανησυχία για το ζήτημα του διεθνούς εμπορίου ήταν εσφαλμένη.
Οι απώλειες θέσεων εργασίας στη βιομηχανία, υποστήριζαν οι συγκεκριμένοι αναλυτές και επιτελείς, οφείλονταν στην τεχνολογία και κάθε προσπάθεια να σταματήσει αυτή η αιμορραγία αναγκαστικά θα αποτύγχανε.
Η αριστερή πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος δεν “αγόρασε” βέβαια ποτέ αυτήν την αφήγηση και η δυσαρέσκεια γι’ αυτήν προηγείται των εσωκομματικών διαδικασιών για την επιλογή υποψηφίου προέδρου του 2020. (Θυμηθείτε ότι το 2016, η Χίλαρι Κλίντον τάχθηκε προεκολογικά ενάντια στη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου των δύο πλευρών του Ειρηνικού – TPP, στην διαπραγμάτευση της οποίας είχε σημαίνοντα ρόλο).
Σε μεγάλο μέρος των δύο θητειών του τέως προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, ωστόσο, τα παραπάνω θεωρούνταν κοινός τόπος. Ακόμη και ο ίδιος ο Ομπάμα, ο οποίος εμφανιζόταν ως σκεπτικιστής έναντι του ελεύθερου εμπορίου όταν ήταν ακόμη ένας εκ των υποψηφίων για την προεδρία, έκανε αξιοσημείωτη στροφή μέχρι το 2016, όταν, σε δοκίμιό του το οποίο δημοσιεύθηκε στον Economist, παρουσίασε το ελεύθερο εμπόριο ως βασικό τρόπο διεύρυνσης των ευκαιριών για τους εργαζόμενους Αμερικανούς.
Κριτική όχι στον στόχο αλλά στην εφαρμογή
Η ατζέντα διεθνούς εμπορίου της κυβέρνησης Trump, αντίθετα, επικεντρώνεται στην επέκταση των εξαγωγών των ΗΠΑ και όχι στη μείωση των εμποδίων για το ελεύθερο εμπόριο.
Ενώ η συγκεκριμένη ατζέντα είχε – επιεικέστατα – ελάχιστη επιτυχία, η απάντηση των Δημοκρατικών ήταν να μην αμφισβητήσουν τις βάσεις και τις γενικές παραδοχές της, αλλά τον τρόπο εκτέλεσής της.
Η πρόταση του Μπάιντεν αποτελεί κριτική στον Τραμπ για το ότι δεν κατάφερε να κλείσει “κενά” που θα εμπόδιζαν τις εταιρείες να πραγματοποιούν αναθέσεις στο εξωτερικό.
Προτείνει όχι μόνο την αντιστροφή της προτιμησιακής μεταχείρισης των κερδών που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό, αλλά και την προσθήκη πρόσθετης φορολογικής ποινής 10% για οποιαδήποτε αμερικανική εταιρεία κατασκευάζει προϊόντα στο εξωτερικό προς πώληση στις ΗΠΑ ή τοποθετεί στο εξωτερικό ένα κέντρο εξυπηρέτησης που έχει ως αντικείμενο πελάτες που διαμένουν στις ΗΠΑ.
Επιπλέον, η εκστρατεία του Μπάιντεν έχει δεσμευθεί να τερματίσει όλες τις φορολογικές εκπτώσεις για κεφαλαιουχικές δαπάνες σε εταιρείες που χρησιμοποιούν υπεράκτια παραγωγή η οποία “εύλογα” θα μπορούσε να γίνει από εργαζόμενους των ΗΠΑ.
Πρόκειται για αρκετά “απότομη” στροφή σε σχέση με τη ρητορική του Μπάιντεν μόλις πριν από ενάμισι χρόνο, όταν επέκρινε τόσο την άκρα αριστερά όσο και την ακροδεξιά ότι “γυρίζουν την πλάτη τους” στην παγκοσμιοποίηση.
Εκείνη την εποχή, ο Μπάιντεν ισχυριζόταν ότι ένας σαφής ρυθμιστικός οδικός χάρτης ήταν το μόνο που χρειάζονται οι αμερικανικές εταιρείες για να ευδοκιμήσουν σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον. Σήμερα προσθέτει όχι μόνο κυρώσεις για τις ναυτιλιακές εργασίες που λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό, αλλά μια έκπτωση φόρου 10% υπέρ του “Made in America” για εταιρείες που επιστρέφουν την παραγωγή τους στις ΗΠΑ.
Αυτά τα μέτρα διαφέρουν από την πολιτική Τραμπ ως προς τη μέθοδο, η οποία βασίζεται στους δασμούς, ωστόσο ο σκοπός τους είναι ο ίδιος με εκείνον του νυν προέδρου των ΗΠΑ: η επιδότηση της εγχώριας παραγωγής σε σχέση με τις εισαγωγές.
Η μετεωρική άνοδος του Τραμπ εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος οφείλεται στην αποστασία του από την φιλική προς την παγκοσμιοποίηση ρητορική και ομοθυμία.
Η συνθηκολόγηση του Μπάιντεν σημαίνει ότι πλέον το ελεύθερο εμπόριο δεν έχει εξέχοντες υπερασπιστές σε κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα των ΗΠΑ.
Στην εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2020, όσον αφορά την εμπορική πολιτική, ο “τραμπισμός” – σε αντίθεση με τον ίδιο τον Τραμπ – κατεβαίνει χωρίς αντίπαλο.
Πηγή Bloomberg
