ΗΠΑ και Ρωσία σε τροχιά σύγκρουσης στη Μαύρη Θάλασσα

Του James Stavridis

Οι Ουκρανοί ανέπνευσαν με ανακούφιση τον περασμένο μήνα, όταν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ότι θα αποσύρει το μεγαλύτερο μέρος των περισσότερων από 100.000 Ρώσων στρατιωτών που είχαν μεταφερθεί στα σύνορα Ρωσίας – Ουκρανίας. Το ίδιο έπραξαν και οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η υπόλοιπη Ευρώπη.

Ωστόσο κανείς δεν πρέπει να εφησυχάζεται: ο Πούτιν δεν είναι ο τύπος του ανθρώπου ο οποίος παραμένει για μεγάλο διάστημα σε φάση υποχώρησης ή υπαναχώρησης. Πού λοιπόν θα πρέπει να περιμένουμε την επόμενη πρόκλησή του; Πολύ πιθανόν στα ύδατα της Μαύρης Θάλασσας.

Οδηγός η Κριμαία
Η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2014 και απέκοψε τη στρατηγικά ζωτικής σημασίας χερσόνησο της Κριμαίας, στη μεγαλύτερη αρπαγή εδάφους από κυρίαρχο κράτος ανά τον κόσμο στον 21ο αιώνα. Έκτοτε, έχει προσφέρει χρήματα, εκπαίδευση, όπλα και στρατιωτικούς συμβούλους σε αποσχιστικές δυνάμεις στην περιοχή Ντονμπάς της νοτιοανατολικής Ουκρανίας.

Η πρόσφατη συσσώρευση δυνάμεων ήταν πιθανώς ένα μήνυμα προς τη Δύση για το πόσο αδυσώπητος θα είναι ο Πούτιν ως προς την πίεσή του στην Ουκρανία και ως προς τη βαθιά αντίθεσή του στην ένταξή της στον Οργανισμό της Συνθήκης του Βόρειου Ατλαντικού (NATO). Αποτέλεσε επίσης μια απόσπαση προσοχής από την καταδίωξη εκ μέρους του προέδρου της Ρωσίας του – εκ των ηγετών της ρωσικής αντιπολίτευσης – Αλεξέι Ναβάλνι, ενώ λειτούργησε καλά και για τη βάση του Πούτιν εντός της Ρωσίας, όπου ας μην ξεχνάμε ότι τα ποσοστά δημοφιλίας του είχαν αυξηθεί την περίοδο της προσάρτησης της Κριμαίας.

Τέλος, η συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων επέτρεψε στον ρωσικό στρατό μια αρκετά αποτελεσματική “πρακτική άσκηση”, σε περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει τελικώς να ρίξει τη “ζαριά” και να κινηθεί πέρα ​​από τα σύνορά του.

Μολονότι κανείς δεν πρέπει ποτέ να υποτιμά την ικανότητα του Πούτιν να εκπλήσσει τους γεωπολιτικούς του αντιπάλους, δεν φαίνεται να είναι η στιγμή για μια “ολοκληρωτικού τύπου” χερσαία εισβολή. Ο Πούτιν έχει ήδη υπερεκταθεί οικονομικά με τις περιπέτειες του στο εξωτερικό. Η ανασυγκρότηση της Συρίας θα έρθει μαζί με έναν τεράστιο “λογαριασμό”. Η υποστήριξη στους Ουκρανούς αποσχιστές έχει αποδειχθεί δαπανηρή. Ο πρόεδρος της Ρωσίας δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση σε ακριβά νέα όπλα (για παράδειγμα, προς στρατιωτικοποίηση του διαστήματος). Και όλα αυτά ενώ παραμένει υπό σημαντικές κυρώσεις από τη Δύση.

Με το βλέμμα στη θάλασσα
Αυτό που μπορεί να επιλέξει να κάνει, αντίθετα, είναι να κοιτάξει προς τη θάλασσα και να εδραιώσει τον έλεγχό του στα νερά της Μαύρης Θάλασσας.

Έχω διαπλεύσει, εισερχόμενος μέσω των τουρκικών Στενών του Βοσπόρου, αυτή τη σημαντική μάζα ύδατος περισσότερες από πέντε φορές και πάντα με εντυπωσιάζει η στρατηγική της σημασία. Περίπου στο ένα τρίτο του μεγέθους του Κόλπου του Μεξικού, ο Εύξεινος Πόντος εφάπτεται με τη Βουλγαρία, τη Γεωργία, τη Ρουμανία, τη Ρωσία, την Τουρκία και την Ουκρανία. Ο συνδυασμός γλωσσών, πολιτισμών, συμμετοχών σε συμμαχίες και οικονομικών μεγεθών μεταξύ αυτών των κρατών είναι εντυπωσιακός – όπως και η μακρά ιστορία της περιοχής.

Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, ο Ιάσονας και οι Αργοναύτες έπλευσαν σε αυτά τα νερά και μερικοί βιβλικοί μελετητές και επιστήμονες πιστεύουν ότι η Κιβωτός του Νώε το έπραξε επίσης.

Το ΝΑΤΟ έχει τρία πλήρη μέλη συμμαχίας μεταξύ αυτής της ομάδας (Τουρκία, Ρουμανία και Βουλγαρία) και δύο στενούς εταίρους, την Ουκρανία και τη Γεωργία (η Ρωσία κατέχει εδάφη και των δύο). Όπως συμβαίνει και με τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, πρόκειται για ένα πιθανό θαλάσσιο “σημείο ανάφλεξης”. Επιπλέον, είναι πιθανό να καταστεί και μια πλούσια πηγή υδρογονανθράκων, κάτι που μόνον να επιδεινώσει μπορεί τις εντάσεις στην περιοχή, όπως περιγράφεται σε πρόσφατη μελέτη του Ατλαντικού Συμβουλίου.

Η Ρωσία ήθελε την Κριμαία κυρίως επειδή έχει εξαιρετικά λιμάνια – ήταν ο βασικός ναύσταθμος του ουκρανικού πολεμικού ναυτικού όταν την επισκέφτηκα κατά τη διάρκεια της θητείας μου ως στρατιωτικός διοικητής στο ΝΑΤΟ – και ελέγχει τις θαλάσσιες διαδρομές μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Σε μια προεπισκόπηση του τι θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια θαλάσσια σύγκρουση, στα τέλη του 2018, το ρωσικό πολεμικό ναυτικό και η ακτοφυλακή κατέσχεσαν τρία ουκρανικά στρατιωτικά σκάφη, καθώς αυτά προσπαθούσαν να εισέλθουν στη Μαύρη Θάλασσα μέσω του στενού του Κερτς, περάσματος που χωρίζει την ηπειρωτική Ρωσία και την ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας.

ΗΠΑ και Ρωσία σε τροχιά σύγκρουσης στη Μαύρη Θάλασσα
Το επόμενο πεδίο αντιπαράθεσης Ρωσίας – Ουκρανίας και βαθύτερα Ρωσίας – Δύσης θα μπορούσε να εντοπίζεται στη Μαύρη Θάλασσα
Εγχειρίδιο έντασης
Αυτό το επίπεδο έντασης έχει επιστρέψει. Στα μέσα Απριλίου, το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι θα έστελνε δύο αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων βλημάτων στη Μαύρη Θάλασσα, κάτι το οποίο ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Ριάμπκοφ χαρακτήρισε “εξαιρετικά προκλητικό”. Αν και οι ΗΠΑ ανέβαλαν ξαφνικά την ανάπτυξη των πλοίων, το Κρεμλίνο κλείνει παράκτιες περιοχές κοντά στην Κριμαία σε ξένα πολεμικά πλοία.

Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2014, ο στρατός του Πούτιν χρησιμοποίησε διάφορες παρελκυστικές τακτικές και πρακτικές. Επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, ειδικές δυνάμεις χωρίς διακριτικά (τα λεγόμενα “μικρά πράσινα ανθρωπάκια”), παράνομες επιθέσεις σε κόμβους μεταφορών, προπαγάνδα μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αστραπιαία συμβατικά πλήγματα ήταν μέρος του μίγματος. Χωρίς αμφιβολία, ο Πούτιν διαθέτει και μια ναυτική έκδοση αυτού του εγχειριδίου δράσης.

Μια επίθεση θα περιλαμβάνει πιθανώς την ανάπτυξη ενός συνδυασμού ταχύπλοων περιπολικών σκαφών με πυραύλους εδάφους – εδάφους και πυραύλους κρουζ, ελικόπτερα που θα έχουν τη βάση τους σε αμφίβια πλεούμενα για τη μεταφορά ειδικών δυνάμεων, υποβρύχια ντίζελ για επιθετικά πλήγματα σε στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους της Ουκρανίας, κυβερνοεπιθέσεις για να αποδιοργανώσει πλήρως την ουκρανική κεντρική διοίκηση, καθώς και αμφίβιες επιθέσεις σε βασικούς στρατηγικούς κόμβους πίσω από τις ουκρανικές γραμμές. Οι Ρώσοι θα υπερφαλαγγίσουν τους Ουκρανούς και το ΝΑΤΟ δεν θα μπορεί να φτάσει εκεί αρκετά γρήγορα, ακόμη και αν δεχθούμε ότι θα ήταν πρόθυμο να το κάνει.

Ο στόχος θα ήταν η εξουδετέρωση των ουκρανικών ναυτικών δυνάμεων, η απόκτηση πλήρους ελέγχου στο βόρειο τμήμα της Μαύρης Θάλασσας, η αποκοπή των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων από τις γραμμές εφοδιασμού τους και η κυριαρχία σε ένα τμήμα της γης που θα μπορούσε να συνδέσει τη Ρωσία με την Κριμαία (αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι ουκρανικής επικράτειας ανάμεσά τους).

Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα αντιταχθούν έντονα. Ωστόσο η Ουκρανία δεν καλύπτεται από το αμυντικό δόγμα του ΝΑΤΟ “επίθεση σε ένα μέλος συνιστά επίθεση σε όλα”.

Εάν ο Πούτιν αποφασίσει να προχωρήσει στην Ουκρανία, μπορεί με ασφάλεια να υποθέσει κανείς ότι θα επιλέξει την οδό της θάλασσας κι όχι εκείνη της ξηράς.

 

ΠΗΓΗ BLOOMBERG

 

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.