Ian Bond, διευθυντής εξωτερικής πολιτικής στο centre fo European Reform
Ο Alexander Lukashenko δεν είναι το είδος του ανθρώπου που θα αλλάξει γνώμη εξαιτίας των κυρώσεων, αλλά οι κατάλληλες κυρώσεις θα μπορούσαν να αλλάξουν τα μυαλά των άλλων, από τους οποίους εξαρτάται το καθεστώς του.
Οι κυρώσεις έρχονται σε διαφορετικές γεύσεις. Στο υψηλότερο σημείο, μπορούν να σχεδιαστούν για να υποχρεώσουν σε αλλαγή συμπεριφοράς επιβάλλοντας υψηλό κόστος στον στόχο τους. Ή μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να σταματήσουν άμεσα μια απαράδεκτη δραστηριότητα -για παράδειγμα, να απαγορεύσουν την εξαγωγή ευαίσθητων τεχνολογιών σε μια χώρα με παράνομο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων. Ή μπορεί να μην είναι τίποτα περισσότερο από μια ένδειξη αποδοκιμασίας.
Οι κυρώσεις της ΕΕ εναντίον του Alexander Lukashenko -που έχουν επιβληθεί και αρθεί επανειλημμένως για σχεδόν 25 χρόνια- έχουν πέσει κυρίως στην τελευταία κατηγορία. Η καταπίεση του Lukashenko δεν είνια υψηλής τεχνολογίας: στηρίζεται στην βαρβαρότητα και στον εκφοβισμό. Μια απαγόρευση της ΕΕ για τις εξαγωγές τεχνολογίας παρακολούθησης, αν και ηθικά δικαιολογημένη, δεν μπορεί να σταματήσει την επίθεση στην κοινωνία των πολιτών.
Αλλά η αεροπειρατεία αεροσκάφους της ΕΕ και η απαγωγή ενός εκ των επιβατών, θα πρέπει να οδηγήσει σε κρίσεις που πλήττουν τους εμπλεκόμενους στο καθεστώς και τους φίλους του Lukashenko, τις οικογένειες τους και τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα αρκετά σκληρά, ώστε να επανεξετάσουν τη στήριξη τους για τον Lukashenko και να τον πιέσουν να οδηγηθεί σε συνταξιοδότηση.
Jovana Marovic, εκτελεστική διευθύντρια του Politikon Network’
Η απάντηση της ΕΕ είναι αναμενόμενη, αλλά θα είναι αποτελεσματική εάν είναι ακόμη πιο αυστηρή και εάν υπάρχει ενότητα εντός της ΕΕ και -από την πλευρά των Δυτικών Βαλκανίων- τις υποψήφιες και πιθανές υποψήφιες χώρες.
Από τη μία πλευρά, οι υφιστάμενες και πιθανές νέες οικονομικές κυρώσεις θα πλήξουν περαιτέρω τους πολίτες της Λευκορωσίας που φέρουν την ελάχιστη ευθύνη. Από την άλλη πλευρά, με τη στήριξη του Ρώσου προέδρου, είναι δύσκολο να πειθαρχήσει ο Lukashenko, όπως έδειξε η προηγούμενη δέσμη των κυρώσεων.
Αλλά τα υφιστάμενα και νέα μέτρα καθώς και η πίεση από την ΕΕ είναι -δυστυχώς- ο μόνος τρόπος.
Richard Youngs, του προγράμματος δημοκρατίας, σύγκρουσης και διακυβέρνησης του Carnegie Europe
Η απάντηση, που δεν προκαλεί έκπληξη, είναι ότι οι κυρώσεις από μόνες τους είναι απίθανο να καταρρίψουν το καθεστώς της Λευκορωσίας.
Η εκτεταμένη ακαδημαϊκή βιβλιογραφία για τις κυρώσεις, δυσκολεύεται εδώ και καιρό να προσδιορίσει την επίδρασή τους με ακρίβεια. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να απομονωθεί η επίδραση των περιοριστικών μέτρων σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση όταν τόσοι πολλοί παράγοντες είναι στο παιχνίδι.
Ωστόσο είναι σαφές ότι οι κυρώσεις σε λίγες δεκάδες άτομα δεν θα έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο κάποιας σημασίας στο καθεστώς. Το ζήτημα είναι εάν περισσότερες κυρώσεις (από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο), σηματοδοτούν πειστικά στους δημοκρατικούς μεταρρυθμιστές, διαδηλωτές και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών εντός της Λευκορωσίας ότι άλλες μορφές στήριξης είναι πιθανές στον απόηχο αυτών των αρχικών μέτρων.
Υπό αυτή την έννοια, η προσφορά του πακέτου των 3 δισ, ευρώ θα μπορούσε να είναι σημαντική. Αυτό ασφαλώς δεν θα μετατρέψει τον Lukashenko σε δημοκρατία, αλλά μπορεί εμμέσως να ενισχύσει την ευρύτερη και περαιτέρω αντίσταση ενάντια στο καθεστώς.
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ωστόσο ότι πριν από τις εκλογές και την εξέγερση του προηγουμένου έτους, η ΕΕ ήταν ικανοποιημένη με την οικοδόμηση μιας επαναποσέγγισης με τον Lukashenko ως αντάλλαγμα για πολύ συγκεκριμένες παραχωρήσεις όπως την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων.
Σε αυτό το πνεύμα, έχει νόημα να ρωτήσουμε τι θα συνέβαινε εάν υπήρχε η διεθνής πίεση για να “αλλάξει ο Lukashenko”, με την έννοια να πιεστεί να κάνει περιορισμένες παραχωρήσεις, αλλά χωρίς ένα εκτεταμένο πολιτικό άνοιγμα.
Είναι εξαιρετικά πιθανό ότι μια ΕΕ με γεωπολιτικό κίνητρο θα κινητοποιούνταν για να εξαλείψει τις εντάσεις με ένα ελαφρώς πιο μαλακό αυταρχικό καθεστώς, επαναλαμβάνοντας το ζεστό-κρύο που έχει βιώσει αρκετές φορές με τη Λευκορωσία τα τελευταία χρόνια.
Και πάλι όπως πάντα, με τη Λευκορωσία, η πορεία θα εξαρτηθεί περισσότερο από τη σχέση Putin-Lukashenko παρά από την ακριβή επίτευξη των κυρώσεων της ΕΕ.
ΠΗΓΗ CARNEGIE EUROPE
