Τα ποσοστά εργασίας στην Ιταλία αυξάνονται. Όλα τα δεδομένα καταλήγουν σε αυτό, μήνα με τον μήνα. Και όχι μόνο ποσοτικά, αλλά και η μόνιμη εργασία αυξάνεται καθώς και η δουλειά για τους νέους για τις γυναίκες, τις δύο χρόνια αδύναμες ομάδες, από άποψη επαγγελματικής αποκατάστασης, στη χώρα μας.
Η αύξηση της εργασίας, ειδικά από το 2021, συνέβη σε μια ιστορική στιγμή κατά την οποία δεν έχουν προκύψει σημαντικές μεταρρυθμίσεις ή πακέτα οικονομικών κινήτρων (αν και έχουν ανακοινωθεί τις τελευταίες ημέρες, συνηθισμένη κίνηση που συνοδεύει όλες τις κυβερνήσεις). Το γεγονός ότι η ανανέωση μιας συλλογικής τομεακής σύμβασης, που έχει ως αποτέλεσμα αυξήσεις μισθών και καινοτομίες στην προστασία και τα δικαιώματα των εργαζομένων, είναι πλέον καθημερινή είδηση, αποδεικνύει ότι οι κοινωνικοί εταίροι απέχουν πολύ από τη διάλυση-αποσύνθεση, αν και σε πολλές περιπτώσεις έχουν υπάρξει αδρανείς για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω της οικονομικής κατάστασης. Την ημέρα της Εργατικής Πρωτομαγιάς, είναι σωστό να κοιτάξουν όλοι και να γιορτάσουν αυτές τις εξελίξεις.
Ταυτόχρονα, όμως, δεν μπορούμε να επαναπαυθούμε σε αυτά τα δεδομένα, για δύο τουλάχιστον λόγους. Ο πρώτος είναι ότι αν μελετήσουμε έστω και λίγο τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο , θα επανέλθουμε στην πραγματικότητα μιας χώρας που βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις όσον αφορά τα ποσοστά απασχόλησης, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων και των γυναικών, και στις πρώτες θέσεις σε ποσοστά ανεργίας. Αυτό μας υπενθυμίζει ότι ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς και το κενό που πρέπει να καλυφθεί είναι ακόμα πολύ μεγάλο. Ο δεύτερος λόγος προκύπτει από το γεγονός ότι η δυναμική της πόλωσης μεταξύ ειδικευμένων και ανειδίκευτων θέσεων εργασίας, που έχουν βιώσει πολλές δυτικές χώρες τις τελευταίες δεκαετίες, φαίνεται να αναδύεται και στην ιταλική αγορά εργασίας. Έτσι, οι χαμηλές δεξιότητες των ατόμων και η απουσία ενός συστήματος που βοηθά τους ανθρώπους να επανεκπαιδεύονται και να εκπαιδεύονται με άξονα τις επείγουσες ανάγκες που απαιτεί η αγορά εργασίας σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι τάσεις που επικρατούν στην αγορά εργασίας είναι το μόνο κριτήριο για την κατανομή πόρων, συμβάλλουν στο να μένουν πίσω οι περισσότερο ευάλωτες και αδύναμες ομάδες ανθρώπων.
Πρέπει, όμως, να εξετάσουμε και ένα βαθύτερο γεγονός, το οποίο θα μπορούσε να παραμεριστεί από την υπερβολική προσοχή στις οικονομικές ή πολιτικές πτυχές της εργασίας. Από πολλά μέτωπα, και το βλέπουμε και στην καθημερινή μας ζωή σε επαφή με νεότερους ανθρώπους, προκύπτει το συμπέρασμα, ότι η εργασία θεωρείται όλο και λιγότερο κεντρικός παράγοντας στη ζωή των ανθρώπων.
Αυτό ισχύει με την επιφύλαξη της οικονομικής διάστασης της εργασίας, η οποία παραμένει κεντρική, αλλά εάν αυτή είναι η μόνη θετική πτυχή της εργασίας, κινδυνεύει να την αναγάγει σε συντελεστή επιβίωσης και τίποτα περισσότερο. Δεν υπάρχει λόγος να ακολουθήσουμε το παράδειγμα εκείνων που εξεγείρονται μπροστά σε αυτό το φαινόμενο και κάνουν λόγο για την ηθική εξαθλίωση της κοινωνίας μας. Θέλουμε, ως μελετητές και λάτρεις της δυναμικής της εργασίας, να αναρωτηθούμε σοβαρά για αυτό το φαινόμενο για να κατανοήσουμε τη γένεσή του και τις μελλοντικές του προοπτικές. Τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται πολύς λόγος για ένα σενάριο μιας «άνεργης κοινωνίας», που αναφέρεται στην ποσοτική διάσταση της εργασίας. Μια τέτοια συνθήκη, ωστόσο, δεν έγινε πραγματικότητα. Μια διαφορετική δύναμη, όμως, φαίνεται να έχει απομακρύνει την κοινωνία από την εργασία με πιο ουσιαστικό τρόπο.
Δεν επιχειρούμε να δώσουμε απαντήσεις, αλλά θέλουμε να επισημάνουμε τουλάχιστον την παρατήρηση, ότι η εργασία φαίνεται να έχει χάσει, στην πραγματικότητα, τη σημαντική της διάσταση που εκφράστηκε στην πιο ώριμη μορφή της, στον τελευταίο αιώνα, μέσα από το φαινόμενο της «συλλογικότητας». Σήμερα η συλλογική διάσταση στην εργασία φαίνεται οριακή και οι εταιρείες δεν ξέρουν πλέον πώς να προσελκύουν και να συγκρατούν ανθρώπους και μερικές φορές βασίζονται σε ένα σύνολο ατομικών κινήτρων που ανταμείβουν την απόδοση των ατόμων και τις ικανότητές τους. Νομίζουμε ότι εδώ βρίσκεται μια από τις απαρχές αυτής της απαξίωσης της εργασίας στις ζωές των ανθρώπων, από εργασία που έχει χάσει τη σύνδεσή της με τους άλλους και άρα με την κοινωνία. Αυτό που σίγουρα βαραίνει αυτή την κατάσταση, είναι η αποδυνάμωση, τουλάχιστον στην κοινωνική τους αντίληψη, των φορέων που μεσολαβούν μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, οι οποίοι σήμερα έχουν το βάρος να ανανεωθούν ώστε να μην επιβεβαιωθεί ότι η δημοκρατία, η οποία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς οικονομική δημοκρατία, θα αποδυναμωθεί κάτι που οι ίδιοι οι κοινωνικοί εταίροι προσπάθησαν να εγγυηθούν τον τελευταίο αιώνα.
Αυτή την 1η Μαΐου, που μας θυμίζει πώς η συλλογική διάσταση της εργασίας, ακόμα και σε περιόδους αστάθειας που τη συνόδευαν, εμπεριείχε μια διάσταση νοήματος, σκοπού, κοινού στόχου, θέλουμε να την ανακαλέσουμε ευχόμενοι πρώτα σε εμάς, και μετά σε όλους, να την ανακαλύψουμε εκ νέου.
Πηγή: Association for International and Comparative Studies in Labour and Industrial Relations (ADAPT)- DIKIGOROSERGATOLOGOS.GR
